Βιολογικά Ψάρια

Το ψάρι (ιχθύς στα ελληνικά), ήταν από τα αρχαία χρόνια ένα από τα βασικά είδη διατροφής του ανθρώπου και ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να κατέχει μία σημαντική θέση στη διατροφή αρκετών λαών.  Στη Ελλάδα, τα ψάρια κατείχαν και εξακολουθούν να κατέχουν, μία σημαντική θέση στην καθημερινή μας διατροφή και, σύμφωνα με τη Μεσογειακή Διατροφή, δεν θα πρέπει να λείπει από το τραπέζι μας τουλάχιστον μία με δύο φορές την εβδομάδα.

Στη χώρα μας υπάρχουν αρκετές ιχθυοκαλλιέργειες για να καλύψουν την τοπική ζήτηση, αφού η υπεραλίευση έχει νεκρώσει το μεγαλύτερο τμήμα της Μεσογείου. Μάλιστα, το Ελληνικό ψάρι εξάγεται σε χώρες της Ευρώπης αλλά και στις ΗΠΑ.

Βασική πηγή ω-3 λιπαρών οξέων, τα ψάρια είναι μία πολύ ωφέλιμη και πολύτιμη για την υγεία μας τροφή, αφού η έλλειψη των λιπαρών αυτών προκαλεί πάρα πολλά προβλήματα και σοβαρές ασθένειες.  Πέρα όμως από αυτό, τα ψάρια είναι πλούσια και σε πολλές ακόμα βιταμίνες, πρωτεΐνες και ιχνοστοιχεία, καθιστώντας τα μία τροφή με ιδιαίτερη διατροφική και θρεπτική αξία.

Τα ψάρια χωρίζονται σε δύο πολύ βασικές μεγάλες κατηγορίες:  στα ψάρια της θάλασσας και σε αυτά του γλυκού νερού.  Ψάρια της θάλασσας είναι αυτά που ζουν στις θάλασσες και τους ωκεανούς, όπως η τσιπούρα, η σαρδέλα, η γόπα, ο τόνος και η γλώσσα για να αναφέρουμε μερικά.  Ψάρια του γλυκού νερού λέγονται αυτά που ζουν σε λίμνες και ποτάμια, όπως η πέστροφα, ο σολωμός, η πέρκα και αρκετά ακόμα.

Ψάρια ανοιχτής θαλάσσης, ή «ελευθέρας βοσκής» αν θέλετε, θα βρούμε στην αγορά, αλλά η διάθεσή τους είναι περιορισμένη και σίγουρα δεν είναι ιδιαίτερα φθηνά, μιας και το κόστος της αλίευσης είναι σχετικά μεγάλο και η ποσότητα που αλιεύεται μάλλον μικρή.  Ένας λόγος που οι  ποσότητες ψαριών αυτών είναι περιορισμένες είναι η υπεραλίευση, που έχει οδηγήσει στην εξαφάνιση του ενός τρίτου του πληθυσμού των  ψαριών ανοιχτής θαλάσσης.   Έτσι έχει δημιουργηθεί η ανάγκη εκτροφής ψαριών, ώστε να μπορέσουν να καλυφθούν οι ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού.  Η εκτροφή αυτή γίνεται στα λεγόμενα ιχθυοτροφεία, τα οποία μπορούν να καλύψουν ένα μεγάλο μέρος της ζήτησης.  Έτσι, τα περισσότερα είδη ψαριών που θα βρούμε στην αγορά προέρχονται από ιχθυοκαλλιέργειες, αφού το κόστος για τη διάθεσή τους είναι χαμηλό και μπορεί ο καθένας να προμηθευτεί τα ψάρια αυτά σε αρκετά χαμηλες τιμές.

Ιχθυοκαλλιέργεια είναι η διαδικασία και οι τεχνικές που εφαρμόζονται για να ελεγχθεί και να ενισχυθεί η αναπαραγωγή ψαριών.  Οι βιολογικές ιχθυοκαλλιέργειες είναι αυτές που χρησιμοποιούν βιολογικές τροφές για τη σίτιση των ψαριών και τα φάρμακα περιορίζονται στο ελάχιστο και χορηγούνται μόνο όταν αυτό είναι απολύτως αναγκαίο.  Ιχθυοκαλλιέργειες μπορεί να έχουμε τόσο στη θάλασσα όσο και σε ποτάμια ή λίμνες.  Η παραγωγή μπορεί να ρυθμιστεί ανάλογα με τις ανάγκες ζήτησης, έτσι ώστε να υπάρχει επαρκής ποσότητα διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή και σε πολύ προσιτές τιμές.  Τα ψάρια που συνήθως βρίσκουμε από ιχθυοκαλλιέργειες είναι η τσιπούρα,το  λαβράκι, ο σολωμός, η πέστροφα, το φαγκρί και η πέρκα.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ιχθυοκαλλιέργειες υπήρχαν από τα αρχαία χρόνια.  Μέχρι σχετικά πρόσφατα, το ψάρι ήταν τροφή ακριβή και λίγοι ήταν εκείνοι που μπορούσαν να την απολαμβάνουν συχνά.  Αυτό άρχισε να αλλάζει κατά την δεκαετία του ‘80, οπότε και άρχισαν να εμφανίζονται στην αγορά ψάρια ιχθυοτροφείου.  Η φήμη τους δεν ήταν καλή και ο κόσμος δεν τα εμπιστευόταν.  Είχαν περισσότερο λίπος, το κρέας τους είχε διαφορετικό χρώμα και η γεύση τους δεν ήταν η ίδια με αυτά της ανοιχτής θάλασσας.  Αυτό οφειλόταν στις τροφές, που ήταν ακόμα σε πειραματικό στάδιο.  Σήμερα όμως, οι τροφές έχουν εξελιχθεί πολύ, όπως και οι μέθοδοι της ιχθυοκαλλιέργειας.  Τα διάφορα ψάρια ιχθυοτροφείου που θα βρούμε στην αγορά δεν διαφέρουν πλέον σε τίποτα από αυτά της ανοιχτής θάλασσας.

Για τα ψάρια που προέρχονται από ιχθυοκαλλιέργειες ακούγονται πολλά και όχι θετικά.  Λέγεται ότι οι τροφές που χρησιμοποιούνται είναι βλαβερές για τα ίδια τα ψάρια αλλά και τους καταναλωτές, ότι οι συνθήκες διαβίωσης των ψαριών είναι κακές και ακόμα ότι τα ίδια τα ιχθυοτροφεία καταστρέφουν το οικοσύστημα των θαλασσών.  Όμως, στα ιχθυοτροφεία και ειδικά στα βιολογικά ιχθυοτροφεία, το κάθε είδος ψαριού έχει τον δικό του άνετο χώρο διαβίωσης και οι τροφές τους είναι ειδικά μελετημένες για τις διατροφικές συνήθειες του κάθε είδους χωριστά.  Επιπλέον, ειδικά στην Ευρώπη, οι τροφές αυτές δεν περιέχουν κανένα γενετικά τροποποιημένο συστατικό στη σύνθεσή τους, αφού αυτό απαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία.  Τέλος, τα βιολογικά ιχθυοτροφεία λειτουργούν με τέτοιον τρόπο, ώστε να βοηθούν στην διατήρηση του υδροβιότοπου της περιοχής που βρίσκονται.

Δύο είναι οι κατηγορίες των βιολογικών ψαριών.  Η πρώτη είναι τα ψάρια ανοιχτής θαλάσσης, τα “ελευθέρας βοσκής”, όπως τα ονομάσαμε παραπάνω και είναι βιολογικά γιατί μεγαλώνουν φυσικά, χωρίς την παρέμβαση του ανθρώπου.  Η δεύτερη κατηγορία είναι τα ψάρια των βιολογικών ιχθυοτροφείων, τα οποία ναι μεν μεγαλώνουν με την παρέμβαση του ανθρώπου σε ελεγχόμενο περιβάλλον, αλλά η τροφή τους είναι όσο πιο κοντά γίνεται στη φυσική τους τροφή, εμπλουτισμένη όμως με βιταμίνες.  Επιπλέον, μέσα στο ελεγχόμενο περιβάλλον που μεγαλώνουν είναι απαλλαγμένα από ασθένειες και παράσιτα με την ελάχιστη δυνατή χρήση αντιβιοτικών και, φυσικά, χωρίς τη χρήση χημικών και άλλων βλαβερών ουσιών.

Εν τέλει, το ψάρι είναι μία πολύτιμη τροφή που δεν πρέπει να λείπει από κανένα τραπέζι.  Είτε είναι ψάρια ανοιχτής θαλάσσης (που είναι όμως λίγο δυσεύρετα), ή βιολογικού ιχθυοτροφείου (που μπορούμε να τα βρούμε παντού και είναι και αρκετά φθηνά) θα πρέπει να τα προσθέσουμε στην διατροφή μας.  Τα οφέλη που έχουν να μας προσφέρουν είναι πολλά.