Οι βιολογικές ντομάτες είναι από τα βιολογικά λαχανικά με την μεγαλύτερη ζήτηση στην Ελληνική αγορά. Η αγαπημένη μας ντομάτα, που βρίσκεται σχεδόν καθημερινά στο πιάτο κάθε Έλληνα όλες τις εποχές του έτους και σε διάφορες μορφές, έκανε μια μεγάλη διαδρομή μέχρι να φτάσει στην Ευρώπη και στη χώρα μας. Χρειάζεται πλούσιο σε συστατικά έδαφος και η σπορά του γίνεται στις αρχές της άνοιξης.
Η ντομάτα είναι το σήμα κατατεθέν της παραδοσιακής Μεσογειακής Διατροφής. Είναι εύγευστη και ταιριάζει με πολλά άλλα προϊόντα, δημιουργώντας νόστιμα και θρεπτικά πιάτα.
Προέρχεται, μάλλον, από την Λατινική Αμερική και συγκεκριμένα από περιοχές μεγάλου υψομέτρου των Άνδεων. Δεν γνωρίζουμε ποιοι και πότε την καλλιέργησαν για πρώτη φορά, αρχικά όμως εντοπίστηκε στο Περού. Η ονομασία «ντομάτα» προέρχεται από το «tómatl», όπως είναι στη γλώσσα Ναουάτλ, δηλαδή σαρκώδες φρούτο. Στην Ευρώπη έφτασε όταν οι Ισπανοί κατέκτησαν την Λατινική Αμερική και μετέφεραν στην πατρίδα τους (μεταξύ άλλων) καρπούς και λαχανικά, στα τέλη του 15ου αιώνα.
Πέρασαν σχεδόν 2 αιώνες από την άφιξη της πρώτης κίτρινης σε χρώμα ντομάτας μέχρι την αρχική εμφάνισή της στην Ευρωπαϊκή κουζίνα και την πλήρη ενσωμάτωσή της στις διατροφικές μας συνήθειες.
Στην Ελλάδα η ντομάτα έφτασε μόλις στις αρχές του 19ου αιώνα και εξαπλώθηκε γρήγορα και ολοκληρωτικά! Χρησιμοποιείται δε, όπως και σε όλο τον κόσμο, σαν λαχανικό και όχι σαν φρούτο. Έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση απ’ όλα τα κηπευτικά και αποτελεί πλέον χαρακτηριστικό συστατικό της παραδοσιακής μας διατροφής. Στις μέρες μας, τη βρίσκουμε στην Ελληνική αγορά σε διάφορες ποικιλίες.
Η καλλιέργεια ντομάτας γίνεται εντατικά σε όλη την Ελλάδα. Ο κύριος όγκος της εγχώριας παραγωγής προέρχεται από τον Μαραθώνα Αττικής και από την Κρήτη. Καλλιεργείται πλέον σε μεγάλο βαθμό με την υδροπονική μέθοδο, η οποία όμως δεν θεωρείται βιολογική μέθοδος καλλιέργειας. Δυστυχώς, βιολογικές ντομάτες καλλιεργούνται ελάχιστα στη χώρα μας.
Παρ’ ότι η ντομάτα ανήκει στην κατηγορία των φρούτων, χρησιμοποιείται κυρίως σαν λαχανικό. Την τρώμε σε σαλάτες ανάμεικτη με άλλα λαχανικά, σκέτη, σε σάλτσες, ψητή, λιαστή και ενίοτε χρησιμοποιείται από μεγάλες ομάδες σε ντοματοπόλεμο (Ισπανία). Το 1893 πάντως, το Ανώτατο Δικαστήριο των Η.Π.Α. με απόφασή του, ανακήρυξε την ντομάτα λαχανικό.
Στην αγορά κυκλοφορούν διάφορες ποικιλίες ντομάτας. Οι περισσότερες από αυτές προέρχονται από σχετικά νέες και μεταλλαγμένες ποικιλίες. Σκοπός της κάθε μετάλλαξης είναι η δημιουργία ποικιλιών με μεγάλο και καλοσχηματισμένο καρπό και ομοιόμορφο χρώμα, χωρίς στίγματα και με μεγάλη αντοχή στο χρόνο και στη μεταφορά προς τα καταστήματα και τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Οι μεταλλάξεις αυτές είχαν τεράστιο αντίκτυπο στη γεύση και το άρωμα της ντομάτας.
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες βιολογικής ντομάτας ανά τον κόσμο και στην Ελλάδα μόλις τα τελευταία 5 χρόνια έχουν γίνει γνωστές στο πλατύ κοινό. Κάποιες από τις ποικιλίες έχουν πιστοποιηθεί από διάφορους οργανισμούς ως βιολογικές (οργανικές).
Εκτός από τις γνωστές σε εμάς κόκκινες ντομάτες (μεγάλες για φαγητό ή μικρές για σάλτσα) υπάρχουν ποικιλίες ντομάτας με κίτρινο, ανοιχτό πράσινο, σκούρο πράσινο, μωβ, πορτοκαλί, κιτρινοπράσινο και ροζ χρώμα! Κάποιες από τις ποικιλίες αυτές έχουν ιδιαίτερο σχήμα, όπως κερασιού, πιπεριάς, σύκου, λεμονιού και κάποιες τελείως ακανόνιστο σχήμα.
Η ντομάτα ευδοκιμεί σε ήπια και ζεστά κλίματα. Το μεσογειακό κλίμα θεωρείται ιδανικό για την καλή ανάπτυξη του φυτού.
Ως προς το έδαφος, η ντομάτα αναζητά αργιλώδες ή αμμώδες υπόστρωμα. Απαραίτητα στοιχεία για την καλή ανάπτυξη του φυτού είναι το ασβέστιο, το άζωτο και ο φώσφορος ενώ το χλώριο εμποδίζει τη σωστή ανάπτυξή του. Ιδανικά, το χώμα θα πρέπει να είναι καλά σκαμμένο, να έχει ουδέτερο PH = 7 και να περιέχει αρκετό οργανικό λίπασμα.
Η αμειψισπορά δεν είναι απαραίτητη για το φυτό της ντομάτας. Η ντομάτα μπορεί να καλλιεργηθεί στο ίδιο έδαφος για αρκετά χρόνια αν δεν παρατηρήσουμε αύξηση παρασίτων και προσβολή σημαντικού μέρους της σοδειάς από αυτά. Αν το φυτό μας προσβληθεί από περονόσπορο, τότε η μεταφορά της καλλιέργειας σε ικανοποιητική απόσταση κρίνεται απαραίτητη.
Η ανάπτυξη του φυτού και η ταχύτητα της καρποφορίας του εξαρτώνται άμεσα από το είδος του εδάφους, τη λίπανσή του και το κλίμα της περιοχής. Αν η σπορά πραγματοποιηθεί στα τέλη του Φλεβάρη, οι ντομάτες θα είναι έτοιμες για συγκομιδή περί τα μέσα Ιουλίου, όταν η καλλιέργεια πραγματοποιηθεί σε περιοχή με αρκετά ζεστό κλίμα και σε έδαφος με πολύ οργανικό λίπασμα (κοπριά).
Όταν οι ντομάτες φυτεύονται σε υγιές, αφράτο και πλούσιο έδαφος αντιμετωπίζουν ελάχιστα προβλήματα από ασθένειες. Η καλή προετοιμασία του εδάφους αποτελεί το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για την καλή υγεία του φυτού.
Η έλλειψη υγρασίας και ασβεστίου στο έδαφος έχουν καταστροφικές συνέπειες στην ανάπτυξη της ντοματιάς και των καρπών της. Τα λουλούδια του φυτού μαραίνονται και πέφτουν σε πρώιμο στάδιο ενώ αν το φυτό προχωρήσει στην ανάπτυξη καρπών αυτοί σαπίζουν στο πίσω μέρος αρχικά και το σάπισμα προχωράει σιγά σιγά σε όλο τον καρπό.
Η έλλειψη φωσφόρου προκαλεί μάρανση των φύλλων, συρρίκνωσή τους και δημιουργία μωβ κηλίδων. Το φυτό έχει φτωχή ανάπτυξη και παραμένει λεπτό και ασθενικό. Η προσθήκη του φωσφόρου θα πρέπει να γίνει από τα αρχικά στάδια ανάπτυξης του φυτού.
Απαραίτητο είναι και το κάλιο. Βοηθάει τη ντοματιά να δέσει γερό καρπό και γίνει υγιής και ευμεγέθης. Όταν οι καρποί είναι αδύναμοι, κακής ποιότητας και πέφτουν και όταν η παραγωγή είναι χαμηλή, το έδαφος χρειάζεται επειγόντως το κάλιο. Το κάλιο βοηθάει σημαντικά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση ασθενειών όπως η βερτιτσιλίωση, η φουζαρίωση, η αλτερνάρια, η σήψη του στελέχους, το κλαδοσπόριο και άλλες.
Εξ’ ίσου απαραίτητο στην καλή ανάπτυξη του φυτού της ντομάτας και των καρπών της είναι το μαγνήσιο. Η έλλειψή του έχει σαν άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής αλλά και τη δημιουργία καρπών χαμηλής ποιότητας.
Πολλά έχουν αλλάξει στον κόσμο της βιολογικής ντομάτας από τότε που για πρώτη φορά ανακαλύφθηκε στην Λατινική Αμερική. Το φυτό μεταφέρθηκε και φυτεύτηκε σε άλλα μέρη του πλανήτη και με τον χρόνο προέκυψαν πολλές ποικιλίες, η κάθε μία με το δικό της χρώμα, σχήμα και γεύση.
Ναι μεν οι κόκκινες ντομάτες παραμένουν η πρώτη επιλογή του αγοραστικού κοινού σε παγκόσμιο επίπεδο, στην αγορά έχουν όμως πλέον εισαχθεί και άλλες ποικιλίες που μέχρι τώρα ήταν γνωστές στις τοπικές κοινωνίες που της παρήγαγαν. Έτσι έχουμε:
Πρόκειται, συνήθως, για ντομάτες με μικρούς καρπούς. Η γεύση εξαρτάται από τη συγκεκριμένη ποικιλία και μπορεί να είναι φρουτώδης ή υπόξινη ή και ελαφρώς γλυκιά. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σαλάτες και σε σάλτσες.
Από τότε που η ντομάτα έφτασε στη Μεσόγειο, ενσωματώθηκε πλήρως στη διατροφή της εισχωρώντας σχεδόν σε κάθε πιάτο της. Οι Μεσογειακοί λαοί δεν άργησαν να αντιληφθούν ότι δεν νοστιμίζει απλά το κάθε φαγητό αλλά δίνει στον ανθρώπινο οργανισμό πολλά και απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία. Ποιά είναι όμως αυτά; Δείτε τα στον παρακάτω πίνακα. Πέρα από τα βασικά θρεπτικά της στοιχεία, η ντομάτα είναι πλούσια και σε αντιοξειδωτικά.
Εκτός από τις βιταμίνες, τα μέταλλα, τα ιχνοστοιχεία και τις φυτικές ίνες που περιέχει η βιολογική ντομάτα, περιέχει και λυκοπένιο, μια κόκκινη, καροτενοειδής χρωστική ουσία η σημασία της οποίας βρίσκεται υπό έρευνα εδώ και αρκετά χρόνια για να διαπιστωθεί με λεπτομέρεια η αντιοξειδωτική της δράση.
Βλέπουμε από τον πίνακα ότι η βιολογική ντομάτα είναι εξαιρετική πηγή βιταμίνης C και Κ, καθώς επίσης βιοτίνης (βιταμίνη Β7) και μολυβδαίνιου. Είναι επίσης αρκετά καλή πηγή βιταμινών Α, Β6, Β3, φυλλικού οξέος (βιταμίνη Β9) και βιταμίνης Ε. Ακόμα περιέχει αρκετά καλές ποσότητες σε χαλκό, μαγγάνιο, κάλιο και φώσφορο, καθώς και φυτικές ίνες. Τέλος, είναι καλή πηγή βιταμίνης Β1 και παντοθενικού οξέος (βιταμίνη Β5), μαγνησίου, χρωμίου, χολίνης, ψευδαργύρου και σιδήρου. Δίνει και ένα σχετικά καλό ποσοστό πρωτεΐνης, ενώ δεν επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα και το ποσοστό των υδατανθράκων που περιέχει είναι χαμηλό.
Βιολογικές ντομάτες: Διατροφική αξία (*)
| βιταμίνη Α | 8 % |
| βιταμίνη B1 (θειαμίνη) | 6 % |
| βιταμίνη B3 (νιασίνη) | 7 % |
| βιταμίνη B5 (παντοθενικό οξύ) | 3 % |
| βιταμίνη B6 (πυριδοξίνη) | 8 % |
| βιταμίνη Β7 (βιοτίνη) | 25 % |
| βιταμίνη Β9 (φολικό οξύ) | 7 % |
| βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) | 32 % |
| βιταμίνη D (ασκορβικό οξύ | 6 % |
| βιταμίνη E (τοκοφερόλη) | 6 % |
| βιταμίνη K (φυλλοκινόνη) | 16 % |
| χολίνη (βιταμίνη) | 3 % |
| πρωτεϊνη | 3 % |
| κάλιο | 12 % |
| μαγγάνιο | 11 % |
| μαγνήσιο | 5 % |
| μολυβδένιο | 20 % |
| σίδηρος | 3 % |
| φώσφορος | 6 % |
| χαλκός | 12 % |
| χρώμιο | 4 % |
| ψευδάργυρος | 3 % |
| σάκχαρα | 6 γρ. |
| υδατάνθρακες | 2 % |
| φυτικές ίνες | 9 % |
| χοληστερίνη | 0 % |
Με τόσα θρεπτικά συστατικά που έχει η ντομάτα, πόσα οφέλη άραγε να μπορεί να μας προσφέρει; Ας τους ρίξουμε μια ματιά.
Η βιολογική ντομάτα είναι πλούσια σε φυτοχημικά, όπως το λυκοπένιο που αναφέραμε παραπάνω. Τα φυτοχημικά αυτά έχουν αντιοξειδωτική δράση, η οποία ενισχύεται και από τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες των βιταμινών C, Ε και Α, αλλά και από άλλα στοιχεία, όπως ο ψευδάργυρος, το μαγγάνιο και το χρώμιο. Έτσι μειώνεται ο κίνδυνος οξειδωτικού στρες, που μπορεί να προκαλέσει πολλά και σοβαρά προβλήματα στην υγεία.
Τα φυτοχημικά της βιολογικής ντομάτας έχουν και αντιφλεγμονώδη δράση. Έχουν γίνει πολλές μελέτες για τα οφέλη που έχει η ντομάτα σαν αντιφλεγμονώδες και έχει βρεθεί ότι λειτουργεί ευεργετικά σε πολλά συστήματα, όπως το μυοσκελετικό, το καρδιαγγειακό, το νεφρικό, το ηπατικό και το επιδερμικό.
Αναφέραμε ήδη την αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση της ντομάτας για την προστασία της καρδιάς. Τα θρεπτικά συστατικά της ντομάτας, όμως και ειδικά του λυκοπενίου, λειτουργούν και με έναν ακόμα προστατευτικό τρόπο κατά των καρδιακών παθήσεων: προστατεύουν τα αγγεία από τη συσσώρευση λιπιδίων και την οξείδωσή τους.
Γίνονται πολλές έρευνες για τις ευεργετικές ιδιότητες του λυκοπενίου και ειδικά ενάντια στον καρκίνο. Οι έρευνες αυτές έδειξαν ότι η κατανάλωση ντομάτας – και ειδικά η σάλτσα ντομάτας – μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου όπως του προστάτη, του οισοφάγου, του τραχήλου, του μαστού, των πνευμόνων, του στομάχου, του εντέρου, του παγκρέατος, του ορθού και της στοματικής κοιλότητας.
Διαπιστώθηκε επίσης, ότι το λυκοπένιο, για να μπορέσει να λειτουργήσει σαν προστασία από τον καρκίνο, θα πρέπει να προσληφθεί από τις τροφές όπως η ντομάτα και όχι μόνο του σαν φάρμακο.
Τα καροτενοειδή που έχει η βιολογική ντομάτα και ιδιαίτερα το βήτα-καροτένιο, έχουν την ικανότητα να προστατεύουν το δέρμα από τις βλαβερές συνέπειες της υπεριώδους ακτινοβολίας. Μελέτες σε ποντίκια έδειξαν ότι η κατανάλωση σκόνης ντομάτας μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος. Μία περεταίρω έρευνα σε ανθρώπους είναι απαραίτητη για να δείξει αν η καθημερινή κατανάλωση ντομάτας μειώνει όντως αυτόν τον κίνδυνο.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να καταναλώσετε τις ντομάτες. Οι συνταγές που περιλαμβάνουν την ντομάτα σαν ένα από τα βασικά συστατικά είναι άπειρες.
Ωμή η ντομάτα γίνεται πολύ νόστιμη σαλάτα. Μόνη της με λίγο λάδι και αλάτι, ή αν θέλετε και λίγο ξύδι, είναι πεντανόστιμη. Το ίδιο νόστιμη είναι και μέσα στην χωριάτικη σαλάτα. Δεν συγκρίνεται όμως με τίποτα μία καλή, αρωματική και ζουμερή ντομάτα σκέτη, όπως τρώμε τα φρούτα.
Είτε είναι σάλτσα για μακαρόνια, ή σάλτσα για πίτσα, η ντομάτα είναι πάντα νόστιμη. Υπάρχουν πολλές συνταγές για σάλτσες από ντομάτα, αλλά αν αφήσετε τη φαντασία σας ελεύθερη, θα μπορείτε να έχετε μία μεγάλη ποικιλία από σάλτσες για κάθε πιάτο.
Στο εμπόριο κυκλοφορεί ντομάτα σε μορφή πάστας. Είναι ο λεγόμενος πελτές ντομάτας. Συμπυκνωμένος όπως είναι δίνει επιπλέον γεύση και χρώμα στο φαγητό.
Χυμό ντομάτας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στο μαγείρεμα, αλλά και για να φτιάξουμε διάφορα ποτά. Το πιο γνωστό είναι το Bloody Mary και για όσους θέλουν κάτι χωρίς αλκοόλ, το Virgin Mary.
Η διαδικασία αποξήρανσης της ντομάτας στον ήλιο, μας δίνει την λιαστή ντομάτα. Έχει μία ιδιαίτερη γεύση και δίνει ξεχωριστό χαρακτήρα στα φαγητά. Δοκιμάστε την σε σαλάτες και σάλτσες, προσθέστε λίγη πάνω στην πίτσα, ή ρίξτε στο φαγητό κατά το μαγείρεμα. Ταιριάζει πολύ και σε πίτες με λαχανικά.
Στη μαγειρική, η ντομάτα είναι από τα πολύ βασικά υλικά. Μπορεί να προστεθεί σχεδόν παντού και δίνει γεύση και χρώμα στο φαγητό. Ένα πολύ νόστιμο φαγητό είναι οι ντομάτες γεμιστές. Με γέμιση από κιμά ή από ρύζι, είναι ένα φαγητό άκρως καλοκαιρινό που προσφέρει απλόχερα τα οφέλη της ντομάτας.
Μέχρι και γλυκό του κουταλιού μπορούμε να φτιάξουμε από ντομάτα, ή ακόμη και chutney.
Να σημειώσουμε εδώ ότι η ντομάτα μαγειρεμένη περιέχει περισσότερο λυκοπένιο από την ωμή.
Βιολογικές ντομάτες θα βρούμε σε όλα τα καταστήματα βιολογικών προϊόντων, στις βιολογικές λαϊκές αγορές, όπου πωλούνται χύμα και στα ράφια των σούπερ μάρκετ, συνήθως σε συσκευασία του ενός κιλού.
Επειδή πολλές καλλιέργειες ντομάτας γίνονται σε θερμοκήπιο, θα τις βρούμε καθόλη τη διάρκεια του χρόνου, όμως η εποχή τους είναι κανονικά το καλοκαίρι. Τότε είναι που θα τις βρούμε και σε χαμηλότερη τιμή, μιας και η υπαίθρια καλλιέργεια της ντομάτας την καθιστά αρκετά φθηνή.
Η βιολογική ντομάτα είναι ένα αγνό, ποιοτικό και πολύτιμο για την υγεία μας λαχανικό (ή φρούτο, αν θέλουμε να είμαστε σωστοί). Έχει μεγάλη θρεπτική αξία, μιας και περιέχει πολλές βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και αντιοξειδωτικά σε επαρκείς ποσότητες, ενώ είναι ιδανική για μία διατροφή χαμηλή σε υδατάνθρακες και λιπαρά. Για όσους θέλουν να χάσουν βάρος και ακολουθούν μία δίαιτα με χαμηλές θερμίδες, η ντομάτα είναι ιδανική.
Τα θρεπτικά συστατικά της, καθιστούν την βιολογική ντομάτα πολύ ωφέλιμη για τον οργανισμό. Η αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης δράση της βοηθά στην πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων. Δρα προστατευτικά σε αρκετές μορφές καρκίνου και προστατεύει και από την ηλιακή ακτινοβολία. Όλες αυτές οι ιδιότητες δίνουν στην ντομάτα ιδιαίτερη διατροφική αξία. Μάλιστα, έχει αποδειχθεί ότι ένα από τα κυριότερα θρεπτικά συστατικά της ντομάτας, το λυκοπένιο, βρίσκεται σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στις επεξεργασμένες ντομάτες, όπως πελτές και λιαστές ντομάτες, καθώς και στις μαγειρεμένες ντομάτες.
Η ντομάτα μπορεί να καταναλωθεί ωμή ή μαγειρεμένη. Γίνεται σαλάτα, σάλτσες και χυμός, είναι βασικό συστατικό σε ένα πλήθος συνταγών, ενώ γίνεται και από μόνη της φαγητό. Οι ντομάτες γεμιστές είναι ένα δημοφιλές καλοκαιρινό φαγητό στην Ελλάδα. Λιαστή έχει μία πολύ ιδιαίτερη γεύση, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που την γεύνονται και σαν γλυκό του κουταλιού ή και chutney.
Πάντως, όπως και αν προτιμάτε να καταναλώνετε τις ντομάτες, αξίζει να τις προσθέσετε στην καθημερινή σας διατροφή για να αποκομίσετε τα πραγματικά τεράστια οφέλη που έχει να σας προσφέρει.
© 2010-2024 Viologika.gr
Ηλεκτρονικός οδηγός βιολογικών προϊόντων
Όροι χρήσης | Άδεια χρήσης υλικού
