Η χρήση τους βέβαια έχει αυξηθεί σημαντικά και πλέον οι ποσότητες που καταναλώνονται, σε παγκόσμια κλίμακα, δεν είναι καθόλου αμελητέες.
Ποιος όμως θα περίμενε ότι τα φάρμακα αυτά θα επηρέαζαν τη συμπεριφορά των ψαριών! Και όμως, αυτό συμβαίνει. Οι μετρήσεις έλαβαν χώρα στον Καναδά και τη Σουηδία. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν χαμηλή συγκέντρωση αγχολυτικών ουσιών στο νερό, ικανή όμως να διαταράξει τη συμπεριφορά των ψαριών. Ψάρια όπως η πέρκα εύκολα απορροφούν τέτοιες ουσίες και η συμπεριφορά τους αλλάζει. Γίνονται σαφώς πιο ενεργητικά, αντικοινωνικά και αδηφάγα.
Μια τέτοια αλλαγή μπορεί να μην σκοτώνει άμεσα τα ψάρια, προκαλεί όμως απότομη διατάραξη της ισορροπίας της συμπεριφοράς τους και μεγάλη μετατροπή στις συνήθειές τους. Η απειλή για το οικοσύστημα είναι άμεση.
Αρχικά, παρατηρήθηκε ότι αυτά τα ψάρια καταναλώνουν αρκετά περισσότερο ζωοπλαγκτόν. Μεταβάλουν τοπικά την ισορροπία του PH στο νερό της περιοχής με άμεση αύξηση στην άλγη και, εν τέλει, διατάραξη της ζωής και άλλων οργανισμών του οικοσυστήματος. Επιπλέον, η αυξημένη ενεργητικότητα των ψαριών τα καθιστά πιο απρόσεκτα και πιο ευάλωτα στους θηρευτές τους. Η μείωση στον πληθυσμό τους είναι άμεση. Κάποιες ουσίες έχουν επηρεάσει αρνητικά και την αναπαραγωγική διάθεση των ψαριών, συντελώντας περαιτέρω στη μείωση του πληθυσμού τους.
Πώς όμως βρέθηκαν τέτοιες ουσίες στο νερό της θάλασσας και των ποταμών; Κυρίως από τα ανθρώπινα κατάλοιπα. Τα νερά των βόθρων, μετά από έναν βασικό καθαρισμό, επιστρέφουν στη φύση. Περιέχουν τόσο υπολείμματα των φαρμάκων από τα κατάλοιπά μας όσο και τα ίδια τα φάρμακα που κάποιοι από εμάς δεν ανακυκλώνουμε αλλά πετάμε στην λεκάνη της τουαλέτας μας. Πολλές φορές μάλιστα, τα νερά των βόθρων χρησιμοποιούνται για να ποτίζουν δέντρα και περνούν στον υδροφόρο ορίζοντα. Ένα μεγάλο μέρος τους όμως καταλήγει στη θάλασσα και στα ποτάμια. Ο κύκλος είναι αέναος. Και η αύξηση του πληθυσμού, σε συνδυασμό με την αύξηση στην κατανάλωση των αγχολυτικών θα κάνει το πρόβλημα όλο και μεγαλύτερο.
Βέβαια, η εύρεση υπολειμμάτων αγχολυτικών φαρμάκων στα ψάρια σημαίνει, εκτός των άλλων, ότι τα φάρμακα αυτά καταλήγουν στο στομάχι όλων μας, ακόμα και αν δεν έχουμε καμία διάθεση ή κανέναν λόγο να τα καταναλώσουμε. Οι ποσότητες τέτοιων ουσιών που μετρήθηκαν δεν είναι μεγάλες και, για την ώρα, δεν είναι τοξικές για τον άνθρωπο. Είναι όμως τοξικές για τα ψάρια και γενικά για την θαλάσσια ζωή.
Οι συνολικές συνέπειες είναι δύσκολο να υπολογιστούν. Άλλωστε, οι παραπάνω μελέτες είναι ακόμα πολύ πρόσφατες και οι επιστήμονες περισσότερο μαντεύουν το πού μπορεί η ιδιόρρυθμη και απροσδόκητη αυτή μόλυνση να οδηγήσει. Πάντως, χώρες όπως ο Καναδάς δημιουργούν ειδικά φίλτρα που θα απομακρύνουν τις ουσίες αυτές από το ήδη φιλτραρισμένο νερό, επιστρέφοντάς το στο περιβάλλον χωρίς αγχολυτικά.
Πάντως, λόγω των ευρημάτων αυτών, εγείρονται και άλλα ερωτήματα. Γιατί θα ήταν αφέλεια να πιστέψει κανείς ότι το πρόβλημα αυτό εστιάζεται μόνο στα ψάρια και δημιουργείται μόνο από τα αγχολυτικά. Υπάρχουν πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε εξαιρετικά μεγαλύτερη κλίμακα, όπως εκείνα για τον έλεγχο της χοληστερίνης και της αρτηριακής πίεσης, ορμόνες και αντιβιοτικά. Έχουν ήδη γίνει μετρήσεις για τα κατάλοιπα που αφήνουν στο νερό. Οι ποσότητες είναι ακόμα μικρές, οι συνέπειες όμως είναι ακόμα άγνωστες. Φαίνεται, πάντως, ότι οι κίνδυνοι για τη θαλάσσια ζωή δεν είναι μόνο η υπεραλίευση, οι πετρελαιοκηλίδες και τα εργοστασιακά κατάλοιπα. Ο κίνδυνος μόλυνσης είναι μεγάλος στις αστικοποιημένες και βιομηχανοποιημένες περιοχές. Η μόλυνση βέβαια επεκτείνεται με τον χρόνο και στις πιο «παρθένες» γωνιές του πλανήτη μέσω της βροχής.
Όσον αφορά στα βιολογικά ψάρια, γίνεται άραγε έλεγχος στο νερό της περιοχής και στο ίδιο το ψάρι για τέτοια κατάλοιπά; Με άλλα λόγια, πόσο ασφαλή είναι τα βιολογικά ψάρια της αγοράς, εγχώρια και εισαγόμενα; Όσο για την κατανάλωση ψαριών, την επόμενη φορά που θα αποφασίσουμε να φάμε ψάρι, ας γνωρίζουμε ότι μπορεί να μας κάνει λίγο πιο ήρεμους ή και πιο χαρούμενους.
